Kudüs ve Gazze ile sembolleşen Filistin direnişinin en merak edilen organizasyonu olma özelliği taşıyan HAMAS kelime anlamı ve yapılanma olarak nedir? Kurucusu kimdir? Hangi alanlarda çalışmalar yapıyor? İşte HAMAS ile ilgili bilinmeyenler…
Filistin'de konuşlu bulunan HAMAS'ın isminin Arapça kısaltması şu şekilde,: حماس, isminin tam ismi ise Arapça olarak şu şekildedir: حركة المقاومة الاسلامية. Eğer hareketle ilgili haberleri İngilizce anahtar kelimelerle takip etmek isterseniz ismini HAMAS olarak yahut Harakat al-Muqawama al-Islamiya şeklinde yazabilirsiniz. Örgütün isminin tam olarak Türkçe'ye aktarılmış şekli ise şu şekildedir: İslami Direniş Hareketi.
Filistin'de İsrail'e karşı çatı örgütün El Fetih olduğu dönemde El Fetih'in hem laik / seküler çizgisi içerisinde kendisini ifade edemeyen daha dindar Filistinliler tarafından kurgulanan HAMAS, 1987 yılında kuruldu. İbrahim Guşe'nin Kırmızı Minare kitabındaki anılarında anlattığına göre HAMAS, Mısır merkezli İhvan-ı Müslimin hareketinin Filistin kolunda faaliyet gösteren kişiler tarafından kurulmuştur ancak kökleri itibariyle Mısır istihbaratı tarafından kurulan El Fetih'in de kurucuları arasında İhvan-ı Müslimin hareketi üyeleri vardı. 1987 yılında 2004 yılında İsrail tarafından tekerlekli sandalyesinde hedef alınan Şeyh Ahmed Yasin, Ahmed Yasin'den 18 gün sonra yine İsrail helikopterlerince katledilen Abdulaziz Rantisi ve Muhammed Taha tarafından kurulan hareket, Filistin'de başlayan Birinci İntifada hareketine yakkaşımı El Fetih'ten daha farklıydı. Daha sonra bu farklılıklar ideolojik ayrım noktaları üzerinden keskinleşirken HAMAS hareketi El Fetih'i İsrail'e taviz veren bir hareket olarak gördüğünü açıkça ifade etmeye başladı. Bugüne kadar uzanan bu ideolojik tartışma HAMAS'ın kurulmasıyla başlamasa da HAMAS'ın kuruluşu bu ayrımın Filistin halkı nezdinde yaygınlaşmasına ve El Fetih'e tepki gösteren Filistinlilerin HAMAS'a yoğunlaşmasına sebep oldu.
El Fetih'ten farklı olarak Filistin'deki Yahudi / Siyonist işgalcilere karşı direnişi "cihad" olarak değerlendiren HAMAS, Filistin'in tamamına hakim olan bir Müslüman Arap devleti dışında bir çözümü kabul etmiyor. 1988 yılında Filistin'de hem bir Yahudi devletinin hem de bir Müslüman Arap devletin bir arada yaşayabileceğini kabul eden El Fetih merkezli Filistin Kurtuluş Örgütü, HAMAS ile fiili çatışma noktasına geldi.
Filistin'de İhvan-ı Müslimin modeliyle çalışma yapan HAMAS, 1980'lerin sonunda Şehid İzzeddin El Kassam Tugayları ismiyle askeri kanadını oluşturdu ve siyasi kanadı ile askeri kanadını birbirinden ayırdı. Gençlik çalışmalarını okullar, üniversite kampüsleri ve camilere yayan HAMAS, Filistin'in Gazze ve Batı Şeria kesimlerinde hızla örgütlendi.
6 Mayıs 2005'te yapılan Filistin seçimlerinde ve 16 Aralık 2005'te düzenlenen yerel seçimlerde HAMAS büyük bir başarı kazandı. El Fetih'in kalelerinde seçimleri HAMAS'ın kazanmasının ardından Mahmud Abbas'ın başını çektiği Filistin özerk yönetimi HAMAS'ı baskı altına alarak hükümeti görevden aldı ve ardından HAMAS ile El Fetih arasındaki gerginlik HAMAS'ın Batı Şeria'da yönetimden dışlandığı El Fetih'in ise Gazze'de yönetimden dışlandığı bir sürece kadar uzandı. Hâlihazırda Gazze şeridinin yönetimi fiilen HAMAS'ın elindedir.
1948 topraklarının tümünde bağımsız ve egemen bir Filistin devleti kurmak isteyen HAMAS, yurtdışında yürüttüğü ekonomik faaliyetler ve sivil toplum kuruluşları tarafından desteklenmektedir. HAMAS Gazze'de iktidarda olduğu için İsrail yönetimi Gazze'ye aktarması gereken gümrük ve ticaret gelirlerini de El Fetih'e aktarmaktadır.
Kanada, Avrupa Birliği, İsrail, Japonya ve ABD tarafından terör örgütü olarak değerlendirilen HAMAS bunların dışında Suudi Arabistan ve Mısır'dan da ciddi baskı görmektedir. Gazze'yi Mısır'a açılan tüneller üzerinden desteklemeye çalışan HAMAS'ın bahse konu organizasyonu sıklıkla Mısır tarafından soruşturmalara tabi tutulmaktadır.
Mısır'da Hüsnü Mübarek'in devrilmesinin ardından oluşan özgürlük ortamında İhvan-ı Müslimin hareketine bağlı olduğu açıklayan HAMAS'ın bilinen yönetici liderliğinde Halid Meşal ve İsmail Heniye bulunmaktadır.